چهار راه انتخابات

 

بالاخره موعد تبلیغات انتخابات خبرگان رهبری فرا رسید و لذاست که هم اکنون می توان به درستی فضای انتخابات چهارم را رصد نمود. لکن این مهم نیازمند پیش زمینه هایی است که بدون آن تصویر واضحی از فضای انتخاباتی و آرایش نیروهای سیاسی دراین دوره به دست نخواهد آمد چرا که بی شک فضای این دوره انتخابات با سایر دوره های آن متفاوت است چون اگر در دوره های قبل کاندیداها از جانب 4 تشکل و در قالب 2 لیست به مردم معرفی می شدند، هم اکنون شاهد حضور نیروها و بازیگران جدید و لیست های پر تعدادتری می باشیم و این مهم به دلیل عدم سابقه و از آن مهمتر جایگاه ویژه مجلس خبرگان در هرم مدیریتی نظام سیاسی کشورمان که وظیفه ای چون تعیین و نظارت بر عملکرد رهبری را بر عهده دارد، قابل توجه می نمایاند و از همین رو بررسی افراد و نهاد ها و تشکل های مرجع در تعیین لیست ها برای برآورد این دوره از انتخابات خالی از لطف نمی باشد.

الف) جامعتین (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جامعه روحانیت مبارز)

جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پر سابقه ترین تشکل روحانی در کشور است. سابقه دخالت و معرفی کاندیدا در انتخابات از جانب این نهاد معتبر به سال های اول انقلاب بر می گردد که گروه های مختلف بر سر ارائه لیست به اختلاف رسیده بودند و به دستور امام (ره) این جامعه لیستی را ارائه نموده و دیگر تشکل ها از آن حمایت نمودند و پس از آن با دستورها و رهنمودهای امام راحل(ره)  و مقام معظم رهبری پیرامون حضور فعال در صحنه انتخابات به ارائه کاندیداهای مورد نظر خویش می پردازند. اما آنچه این نهاد را از سایر گروه های درگیر در انتخابات بالاخص انتخابات خبرگان رهبری متمایز می نماید، حضور شخصیت های نخبه و علمای طراز اول روحانیت در شورای مرکزی آن و ارتباط مستمر با بدنه روحانیت در کشور و به تبع اشراف بیشتر بر نیروهای نخبه استان های مختلف کشور می باشد. ضمن آن که معمولاَ این نهاد در گزینش های خود را برای خبرگان رهبری مهمترین شاخصه را قدرت علمی و اجتهاد افراد قرار داده و چه بسا هم چون انتخابات آتی افرادی با سلایق و روحیات سیاسی متفاوت را بتوان در لیست پیشنهادی این جامعه مشاهده نمود و از همین روست که نوع نگاه به لیست پیشنهادی آنان، نگاهی با احترام و جامع نگر است و لذاست که دیگر تشکل معتبر روحانیت که «جامعه روحانیت مبارز تهران» می باشد، همواره در تهیه لیست با این نهاد هماهنگ و یک صدا می باشد. و اینگونه بود که جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز لیست تهران خود را پس از کشمکش های فراوان بدین شرح منتشر نمودند: «حضرات آیات مشکینی، یزدی، مصباح یزدی، هاشمی رفسنجانی، جنتی، استادی، خرازی، امامی کاشانی، محمدی گیلانی، رضوانی، اسدی خوانساری، دری نجف آبادی، نمازی، روحانی، تقوی و کازرونی»

لکن در این دوره به دلیل نگاه خاص و ویژگی مذکور جامعه مدرسین – وجود افراد با سلایق متفاوت در لیست آنان- نیروهای جوان و برخی از فضلای حوزه علمیه با تأکید بر نگاه دقیقتر و پا فشاری بر بررسی موشکافانه تر مواضع و اظهارات برخی از کاندیداهای موجود در لیست نهایی، لب به اعتراض گشوده و خود درصدد ارائه فهرست برآمدند که شاخص ترین آنها 2 لیست «نخبگان حوزه و دانشگاه» و «خبرگان و کارآمدی» می باشد.

 

1- نخبگان حوزه و دانشگاه:

جمعی از فضلای حوزه علمیه قم که در زمان انتخابات ریاست جمهوری به دلیل نوع نگاه خاص خود و فعالیت معرفتی پیرامون نظریه ولایت فقیه و تأکید بر مواضع دینی و ارجحیت آن بر مواضعی با غلظت کم دینی انتقادات صریحی را به مواضع حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی ایراد نموده و در انتخابات برای رئیس جمهور فعلی به تبلیغ پرداختند، پس از کسب موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری درصدد شرکت فعال در انتخابات خبرگان رهبری برآمدند و از آنجا که لیست جامعه مدرسین را فاقد نگاه موشکافانه می دیدند و شخصیت هایی از آن فهرست را فاقد صلاحیت برای عضویت در خبرگان رهبری می دیدند، با تمسک به این سخن صریح حضرت آیت ا... مصباح یزدی که «لیست حجیت نمی آورد»، خود اقدام به ارائه لیست جداگانه نمودند. فهرست هایی که گاهی توسط برخی از این جمع با عنوان «لیست منها» معرفی و گاهی از سوی شخص دیگری این نوع لیست ها را «خودزنی» معرفی می نمودند و اینگونه بود که تعدادی از معروف ترین چهره های خود را ـ با اطمینان از صلاحیت علمی آنان ـ نامزد انتخابات از استان های مختلف کشور نمودند. لکن پس از اعلام اسامی قبول شدگان در آزمون کتبی و شفاهی به جز 2 نفر، سایر کاندیداهای تشکل مذکور رد صلاحیت شدند اما در این میان نکته قابل توجه، عدم اعتراض این جمع به نظر شورای نگهبان و رد صلاحیت آنان بود که پس از سخنان آیت ا... مصباح یزدی در خصوص احترام به قانون و جایگاه شورای نگهبان صورت پذیرفت. حجت الاسلام دکتر مرتضی آقا تهرانی در این باره به خبرگزاری فارس گفته بود: «برخی ها وقتی در امتحان شرکت می کنند و قبول نمی شوند، خیلی سر و صدا راه می اندازند و برخی ها نیز افراد دیگر را متهم می کنند و به آن اتهام ها دامن می زنند. اگر دقت کنیم کسانی که افتخار شاگردی استاد مصباح یزدی را دارند، بعد از این که رد یا قبول شدنشان اعلام شد، هیچ اعتراضی نکردند..... ارادت ما به عزیزان شورای نگهبان و علما مانند قبل است، ما شاگردان این بزرگواران هستیم و افتخار می کنیم.»

اما پس از این بود که اعضای شورای مرکزی ائتلاف نخبگان حوزه و دانشگاه با حضرت آیت ا... مصباح یزدی دیدار داشتند و ایشان سخنان مهمی را برایشان بازگو نمودند: «اگر دقت کنید کاندیداها سه دسته هستند، عده ای را می شناسید و به صلاحیت شان ایمان دارید، عده ای را به درستی نمی شناسید و عده ای هم در عدم صلاحیت شان یقین دارید، شما اگر بخواهید درست عمل کنید باید فقط به آنانی که ایمان دارید رأی بدهید و الا اگر می خواهید کار سیاسی بکنید باید در تهران 16 نفر لیست بدهید.» و این گونه است که آقای تهرانی در همان مصاحبه بیان می کند که: تلاش نداریم تا حتماً به هر طریقی که شده لیست 16 نفره برای تهران تهیه کرده و آن را تکمیل نماییم. وی سپس به لایه ای از اختلافات ائتلاف متبوعش با جامعه مدرسین پرداخته و می گوید: البته برخی ها این شیوه را دارند که از هر طریقی شده لیستی را با این تعداد افراد درست کنند. این طریق مثل مصلحت اندیشی برخی ها می شود که افرادی را معرفی می کنند که برای آن معرفی حجتی ندارند. و در انتها لیست ائتلاف نخبگان حوزه و دانشگاه حاوی 11 شخصیت روحانی منتشر شد، لیستی که 8 عضو مشترک با لیست جامعه مدرسین داشت: «حضرات آیات مشکینی، مصباح یزدی، خوشوقت، محسن خرازی، محمد یزدی، محمدی گیلانی، رضا استادی،عبدالنبی نمازی، علی مؤمن پور و عباسعلی اختری»

2- خبرگان و کارآمدی

«قبل از پایان دوره سوم مجلس خبرگان رهبری برخی از دوستان به این فکر افتاده اند که با یکدیگر همفکری کنند و مشارکتی را در انتخابات خبرگان چهارم داشته باشند و در این راستا مجموعه ای از دوستان مستقل درصدد برآمدند و فرصت بهتری را برای انتخابات در اختیار مردم قرار دهند.» این سخنان آقای هادوی تهرانی در آغاز کنفرانس مطبوعاتی ائتلاف متبوعش بود. وی در ادامه هدف از حضور در انتخابات را «کارآمدتر کردن هر چه بیشتر مجلس خبرگان رهبری» اعلام نموده و گفت: ائتلاف خبرگان و کارآمدی از کاندیداهای مستقل تشکیل شده و این ائتلاف هیچگونه تعهدی در برابر جریان های سیاسی ندارد. این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه از «نظارت مستمر بر صلاحیت رهبری، ارائه رهنمود برای حل مشکلات با توجه به معیارها و سازوکارهای موجود و پاسخ گویی به مردم در برابر اقداماتی که از سوی رهبری صورت می گیرد، همچنین توضیح مبانی فقهی این اقدامات از جمله وظایف اعضای مجلس خبرگان است.» محسن اسماعیلی سخنگوی این ائتلاف در ادامه گفت: این ائتلاف به هیچ وجه جنبه سلبی و نفی دیگر اشخاص و گروه ها را ندارد. این ائتلاف که از نیروهایی که بعضاً هم با عنوان مستقل در دوره قبل انتخابات، شرکت نموده بودند تشکیل شده بود، اولین کاندیدای غیر معمم را در جمع خود داشت و یک تشکل پر سر و صدای دانشجویی (دفتر تحکیم وحدت) نیز یکی از اعضای آن ـ محسن قمی ـ را کاندیدای اختصاصی خود معرفی نموده بود، لیست انتخاباتی خود را بدین شرح اعلام نمود: آقایان «هادوی تهرانی،‌ محسن قمی، محسن اسماعیلی، قائم مقامی، نواب و فاضل گلپایگانی»

ب- مجمعین (مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم – مجمع روحانیون مبارز)

پس از بروز اختلافات در دیدگاه های اقتصادی و سیاسی و انشعاب جامعه روحانیت مبارز، با محوریت مهدی کروبی مجمع روحانیون مبارز شکل گرفت و در کنار مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، محوریت نیروهای چپ اسلامی را بر عهده گرفتند و در اولین گام توانستند مجلس شورای اسلامی را دراختیار بگیرند، لکن تاکنون در انتخابات خبرگان رهبری به توفیق بزرگی دست نیافته اند. این وضعیت با سکوت معنی دار این دو مجمع در انتخابات چهارم خبرگان رهبری جالب توجه به نظر می آید. این در حالی است که بسیاری از گروه های اصلاح طلب فعالیت خود را در حمایت از لیست مجمعین خلاصه نموده اند که از آن جمله می توان به حزب مشارکت اشاره نمود. سعید شریعتی مسؤول کمیته اطلاع رسانی حزب مشارکت در این باره می گوید: جبهه مشارکت همان طور که بارها اعلام کرده از تصمیم مجمعتین حمایت می کند؛ جبهه مشارکت چه در تهران و چه در شهرستان ها با تصمیمات این دو مجموعه ارزشمند هماهنگ خواهد بود.

لکن موسوی تبریزی دبیر کل مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در این باره گفته است: در این انتخابات شرکت می کنیم ولی لیستی ارائه نمی دهیم. در این میان آنچه ذهن مخاطبین را متوجه خود می سازد، ‌وضعیت آشفته حزب های فراوان اصلاح طلبان در این دوره از انتخابات است. در انتها نکته قابل توجه اینکه دفتر تحکیم وحدت محسن قمی،‌ کاندیدای جامعه مدرسین و ائتلاف خبرگان و کارآمدی را کاندیدای اختصاصی خود خوانده و در اظهارنظری جالب توجه می گوید: معتقدیم ملت ایران با حضور در انتخابات و انتخاب گزینه هایی که معتقد به آرمان های اصیل مردمی در انقلاب اسلامی 1357 هستند، فصل دیگری از تعامل را پیش روی خود، خواهند گشود.

ج- اعتماد ملی

پس از انتخابات نهم ریاست جمهوری و جدایی مهدی کروبی از مجمع روحانیون مبارز و ایجاد حزب اعتماد ملی، اصلاح طلبان دغدغه ای با عنوان مهدی کروبی یافتند. او که در انتخابات ریاست جمهوری با بی مهری احزاب روبه رو شده بود، با تشکیل حزب اعتماد ملی به تسخیر نهادهای انتخاباتی کشور می اندیشد و اولین آزمون او انتخابات شورای سوم شهر و روستا و خبرگان رهبری چهارم است. او یک روز پس از توافق با 2 حزب پدر سالار کارگزاران و مشارکت در حضور خبرنگاران حاضر شد تا دومین پرده از نمایش انتخاباتی خویش را به اجرا درآورد. او درباره کاندیداهای حزب متبوعش گفت: در تهران 16 نفر باید در مجلس خبرگان حضور داشته باشند، ما یک فهرست 16 نفره تهیه کرده ایم که حدود 7 تن از آنها با فهرست جامعتین دارای شباهت هایی است ولی اکثریت از چهره هایی هستند که در جامعتین حضور ندارند. وی با اشاره به کم لطفی شورای نگهبان در تأیید صلاحیت کاندیداهای مورد نظر خود، با ناراحتی ابراز داشت: افرادی که در فهرست ما هستند مطلقاً از اعضای شورای نگهبان نیستند. وی در انتها لیست مورد نظر خود را به شرح زیر اعلام نمود: «آیات مشکینی، محمدی گیلانی، محسن خرازی، هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، موسوی تبریزی، محسن قمی، هاشم زاده هریسی، باقری کنی، فاضل گلپایگانی، سبزواری، هاشم بطحایی، محسن کازرونی، مهدی هادوی، محسن اسماعیلی، حسینی قائم مقام»

لکن آنچه با مشاهده لیست تهران و استان های حزب اعتماد ملی جلب توجه می نماید، ، وجود نام 2 تن از کاندیداهای ائتلاف خبرگان و کارآمدی-  علاوه بر 7 عضو لیست جامعه مدرسین- با دیدگاههای متفاوت در لیست اعتماد ملی می باشد. از سوی دیگر با توجه به اظهارات سخنگوی این حزب مبنی بر عدم حمایت از آنان که جمهوریت را کم رنگ می نمایند، حضور کاندیداهای ائتلاف خبرگان و کارآمدی با توجه به رویکرد متضاد آنان به این مقوله در کنار استفاده از محسن اسماعیلی عضو شورای نگهبان،‌ 2 تناقض بزرگ در مواضع آقای کروبی و همراهان اوست.

ضعف بدنه علمی این حزب و به واقع جریان اصلاح طلب به حدی زیاد است که از میان 49 کاندیدای استانی این حزب، 28 نفر از کاندیداهای جامعتین حضور دارند و این یعنی: «اقلیت کاندیداهای اصلاح طلب در لیست مورد تأیید اصلاح طلبان».

                                                                                     مطلب جهت استفاده در هفته نامه بصیر