برای رشد روزافزون

شاید آن روز که تعداد محدودی از طلاب در زیر زمین مسجد امام حسن عسکری (ع) در شهرستان قم مشغول به انجام مناسک اعتکاف و خلوت هر چه تمام تر با خویش و اندیشیدن در اعمال و محاسبه ی رفتار  خویش  بودند کمتر استقبال شگفت انگیز این روزها و سال های اخیر جوانان سراسر کشور را با علایق و سلایق مختلف پیش بینی می کردند که به عنوان مثال در شهری چون شیراز 25000 نفر جوان 15 تا 25 سال در این سنت حسنه شرکت نموده و جامه ی اعتکاف بر تن نمایند و بر علایق دنیوی شان پشت نمایند .

اما واقعیت این است که سال به سال بر رونق و عظمت این سنت حسنه افزوده می شود و این سیل جوانان مشتاق است که هر ساله در هر شرایطی سعی می کنند در یکی از مساجد حامع شهر  رحل اقامت و حال عبادت برگزیده و چند صباحی آن باشند که جان و فطرتشان می خواهد .

کازرون نیز از این قاعده مستثنی نبوده و هر سال به لحاظ آمار تعداد معتکفین از سال های قبل بیشتر بوده و رشد داشته است تا جایی که امسال این تعداد تنها در شهر کازرون به 1144 نفر رسیده است که اگر این تعداد را در کنار تعداد افرادی که به صورت آزاد از فضای اعتکاف استفاده می نمایند قرار دهیم تعداد شاید به مقدار قابل توجهی بالاتر رود که البته چون همیشه سهم خواهران معتکف بیش از برادران است .

لیکن در این میان و با نگاه به رشد تعداد معتکفین شاید آن چه ذهن دست اندرکاران و نیروهای فرهنگی شهرستان را به خود مشغول کرده است ارتباط منطقی میان تعداد معتکفین و کیفیت برنامه های ارایه شده در اعتکاف می باشد بدین سان که آیا این افزایش در ارتباطی مستقیم با آن برنامه ها می باشد و یا دلیل دیگری دارد ؟ و یا این که آیا در کنار افزایش تعداد معتکفین ، میزان واقعی افرادی که در سطح شهرستان ، در پی استفاده از برنامه های معنوی ای چون اعتکاف هستند به همین میزان است؟  فراموش نکنیم که در مجاورت مان – شیراز -  اعتکاف جوانانش چند ده هزار نفر و به مدت 6 روز برگزار می گردد؟ پر واضح است که برای پاسخ به این قبیل سوالات بررسی روند برگزاری اعتکاف از ابتدا تا انتها امری لازم است بلکه سال آینده مراسمی باشکوه تر برگزار شود . بر این اساس نگارنده از دیدگاه آسیب شناسانه موارد زیر را تذکر می دهد .

1. تبلیغات ناکارآمد

بی شک یکی از مهم ترین راه های بپا داشتن برخی از مناسبت ها و برنامه های مهم در میان مردم تبلیغات و اطلاع رسانی صحیح و اصولی است و اعتکاف نیز از این امر مجزا نیست . نیم نگاهی به تبلیغات صورت پذیرفته از جانب متولیان امر در جهت ثبت نام از علاقه مندان به اعتکاف این امر را مسجل می نماید که آماده سازی دو پارچه در دو نقطه ی شهر و بنا بر اطلاعات واصله تبلیغات تلویزیونی تنها برای جامعه ی هدف مذهبیان شهرستان بوده است و احتمالا مسوولین برای جذب دیگر اقشار جامعه برنامه ی خاصی را تدارک ندیده بودند که در این راستا می توان به عنوان محوری مراسم اعتکاف که " ره توشه ی سالکان حق " بود اشاره نمود که این عنوان از لحاظ روان شناسی برخی را به تمایل و برخی را دارای عدم تمایل به این مراسم می کند و لذاست که در مقایسه با کارکرد و تاثیرگذاری شگفت اعتکاف به نظر تبلیغات این دوره نیز هم چون سایر ادوار ، ناکار آمد بود . در این راستا انتخاب نامی با اشاره ای غیر مستقیم – چون ضیافت عشق - ، تبلیغات وسیع در سطح شهرستان ، اعلام مرتب در بین نمازها در مساجد و ... پیشنهاد می شود .

2. هزینه ی بالای ثبت نام

هر ساله در اعتکاف شهرستان این رسم بوده است که بخشی از هزینه های معتکفین از خودشان اخذ شود که نگارنده چندین بار این امر را به صورت مستقیم از دست اندرکاران اعتکاف شنیده است . لکن آن چه امسال یکی از دلایل اصلی عدم رشد تصاعدی معتکفین در شهرستان بود هزینه ی ثبت نام بالای اعتکاف بوده است ، این در حالی است که اولا شهرستان ما مملو از خیرینی است که انجام این قبیل امور را افتخار خود می دانند و ثانیا نگاهی به خرج های انجام شده در ایام اعتکاف که برخی موارد آن هم بنا به اعتراف نیروهای تدارکات از جانب خیرین تهیه شده بود و از سوی دیگر معتکفین از برخی از امکانات چون قاشق و چنگال و لیوان یک بار مصرف نیز محروم بودند ، این شبهه و شایعه را ایجاد نموده است که آیا به میزان دریافتی هزینه صورت پذیرفته است که این سوال نیاز به پاسخ عزیزان زحمت کش سازمان تبلیغات دارد . آنان که معتکف بودند و برای این مراسم تبلیغ چهره به چهره می کردند همگی می دانند که هزینه ی بالایی که امسال از معتکفین دریافت شد نیز یکی از دلایل مهم عدم رشد زیاد تعداد معتکفین بوده است . به عنوان مثال در خانواده ای سه الی چهار نفر قصد در این مراسم عبادی را داشتند که از این تعداد و به سبب این امر تنها یک نفر الی دو نفر توفیق شرکت یافتند که این مساله در کنار کیفیت خدمات ارایه شده  نیاز به تامل جدی دارد . 

3. بی اطلاعی از احکام اعتکاف

هر ساله شاهد بوده ایم که به دلیل کمبود جا و فضای مناسب و دارای شرایط ویژه جهت برگزاری اعتکاف در دو بخش خواهران و برادران ،‌اعتکاف در چندین مسجد برگزار شده که بعضا بخشی از فضای این اماکن جزو فضای مسجد نبوده و به تبع حضور بدون ضرورت معتکفین در این فضاها سبب بطلان اعتکاف آنان می شود . البته انصاف در این رابطه آن است که سازمان محترم تبلیغات با ارایه ی جزوات برخی از احکام مهم اعتکاف را به استحضار معتکفین رسانیده است و امسال نیز حضور برخی کانون های فرهنگی در برنامه ریزی دو مسجد از مساجد اعتکاف تا حدودی از بروز این قبیل امور جلوگیری می نمود ولیکن هنوز بودند افرادی که بدون اطلاع از احکام این قبیل امور را انجام می دادند . در این وادی صحبت از آداب اعتکاف که گاهی رعایت نمی شود و ... فراوان است که خود فرصتی مستقل و جدا می طلبد . 

4. عدم برنامه ریزی جامع

اعتکاف شهرستان از ابتدا تا کنون از نبود برنامه ی جامع که در بر گیرنده ی همه ی جوانب آن باشد رنج می برد . برنامه ای که علاوه بر مدیریت نیروی انسانی و تدارکات ، نگاهی دقیق و عمیق به برنامه های معنوی و فرهنگی اعتکاف داشته و در همه ی مساجد برنامه ای واحد اجرا شود . البته امسال به نسبت سال های گذشته که وقت بسیار زیادی از معتکفین هدر می شد بالاخص در دو مسجد الزهرا و امام حسین تدابیری خوبی توسط کانون های فرهنگی شهید جواد کارگریان و پیامبر اعظم (ص) با همکاری سازان تبلیغات شهرستان اندیشیده شده بود ولی این امر عمومیت نداشت به نحوی که در مسجد سیدالشهدا تا یک روز و نیم از برنامه های معنوی خبری نبود و مسوول و یا روحانی ای جهت برگزاری این نوع مراسم ها و پاسخ گویی به مشکلات آنان حضور نداشته است که این امر خود نکته ی ضعفی است که لازم است در جهت رفع این امور تدابیر لازم اندیشیده شود .

5. بی توجهی به اعتکاف های صنفی 

شهرستان کازرون با توجه به سابقه ی دیرینه در مسایل دینی و انقلابی و حضور دانشگاه های متعدد و تشکل های متنوع دانش آموزی و دانشجویی فعال در سطح دانشگاه ها و مدارس از توانایی و ظرفیت لازم برای برگزاری اعتکاف های صنفی برخوردار است و بی شک اگر حتی اراده ی مسوولین امر به برگزاری اعتکافی متمرکز در ایام البیض ماه رجب باشد می توان جهت رونق بخشیدن به اعتکاف در این ایام ، اعتکاف هایی را در ایام البیض ماه های دیگر سال بالاخص ماه مبارک رمضان – با توجه به قرار گرفتن این ماه عزیز در ایام تابستان -  جهت این قشرهای مهم و تاثیر گذار اجتماعی که از جمله اهداف مهم برنامه های فرهنگی برنامه ریزان کشور می باشند تدارک دیده و برنامه هایی متناسب با نیازهای آنان تدارک دیده و یا حتی اداراه ی این اعتکاف ها را بر عهده ی خود تشکل ها قرار داد. . پر واضح است که برگزاری این برنامه ها سبب تعالی معنوی شهرستان مان نیز خواهد شد .

****

همه ی تلاش برنامه ریزان و فعالین عرصه های مختلف فرهنگی – مذهبی در تمام کشور بر این است که بتوانند فرصت هایی را برای توجه به خویشتن و تدبر در اعمال و عاقبت نگری رفتار را در قشرهای مختلف جامعه نهادینه نمایند و از جمله آمال و آرزوهای آنان ایجاد فرصت هایی برای آن اهداف است. اعتکاف و ایامی چون رمضان طلایی ترین ایام برای تحقق این آرزوها و اهداف است و آن چه که در این مقال و این مجال در پی رسیدن به آن هستیم آسیب شناسی جهت استفاده هر چه تمام تر از این فرصت طلایی بدون هیچ حب و بغضی است. امید است که مسوولین گرامی با دیده ی محبت ما را همیاری و همراهی نمایند .